Op stap met de vleermuisonderzoeker

Het seizoen voor vleermuisonderzoek is weer gestart. De vleermuisonderzoekers van Ecoresult gaan er weer op uit en onderzoeken alle 16 in Nederland voorkomende soorten vleermuizen. Een mooi moment om eens te kijken wat er allemaal bij vleermuisonderzoek komt kijken en hoe dat in zijn werk gaat!

Het onderzoeksseizoen

De periode waarin een vleermuisonderzoeker vleermuizen bestudeert, hangt af van het onderzoeksdoel. Over het algemeen zijn er voor de onderzoekers twee interessante periodes:

Van half mei tot half juli

In deze periode zijn alle vleermuizensoorten in Nederland actief. Sommige vleermuizen zijn zelfs al eerder actief, vanaf april. Toch kunnen de onderzoekers in april nog geen studie doen, omdat de resultaten in die periode niet helemaal betrouwbaar zijn. Vanaf half mei wordt de temperatuur stabieler en vertonen vleermuizen constanter gedrag, waardoor onderzoeksresultaten betrouwbaarder worden.

Ergens eind mei of begin juni worden de vleermuisjongen geboren. Dit gebeurt in kraamkolonies. De vrouwtjes verzamelen zich dan met enkele tientallen en brengen elk meestal één jong ter wereld.

Van half augustus tot eind september

In deze tijd van het jaar migreren de vleermuizen. Die migratie kan in Nederland plaatsvinden (bijvoorbeeld van Oost-Brabant naar de Zeeuwse kust), maar kan ook 1500 of zelfs 2000 kilometer beslaan. De ruige dwergvleermuis legt bijvoorbeeld hele lange afstanden af. Deze soort vliegt van de Baltische staten en Centraal- en Oost-Europa naar Nederland om hier te overwinteren.

Bron: Grid Arendal

Ook paren de vleermuizen in deze periode. Maar: de bevruchting vindt niet meteen plaats! De vrouwtjes slaan het sperma op in hun lichaam en wachten tot het voorjaar met de bevruchting. In de winter houden ze een winterslaap, omdat er dan geen insecten vliegen en de vleermuizen zich dus niet kunnen voeden. In het voorjaar sterken de vleermuizen aan en bouwen ze energie op, omdat ze die nodig hebben voor de bevruchting.

Waarom vleermuisonderzoek?

Er zijn uiteenlopende redenen om vleermuisonderzoek te doen. Ruimtelijke ingrepen kunnen grote schadelijke effecten hebben op vleermuizen. Dit kunnen effecten zijn op hun vaste rust- en verblijfplaats, maar ook op hun vliegroute en foerageergebied. Alle in ons land voorkomende vleermuissoorten worden daarom door de Flora- en Faunawet beschermd.

Omdat vleermuizen zich verplaatsen met behulp van echolocatie, hebben ze een bepaalde vastigheid in hun route nodig. Verstoor je dit, dan moeten de vleermuizen een andere vliegroute zoeken of wordt deze zelfs volledig onderbroken. In het laatste geval raakt de vleermuizensoort geïsoleerd, met gevolgen voor bijvoorbeeld een kraamkolonie.

Hoe doen we onderzoek?

Vleermuisonderzoek is pas recent in opkomst (ca. sinds 1980) en is soms behoorlijk complex. Het onderzoeksgebied is nog volop in ontwikkeling en er worden nog steeds nieuwe methoden ontwikkeld en verrassende dingen ontdekt.

Oren en ogen

Bij Ecoresult doen we onderzoek door goed te kijken en te luisteren. Zo volgen we vleermuizen en observeren we hun gedrag. Onze observaties combineren we met de kennis die we over vleermuizen hebben. Sommige soorten zijn bijvoorbeeld heel lichtschuw, waardoor we redelijk diep in de nacht op onderzoek uit moeten.

Batdetector

Daarnaast gebruiken we bij observaties met onze oren en ogen ook vaak een batdetector. Met dit apparaat, ook wel een vleermuisdetector genoemd, zetten we de ultrasone geluiden van de vleermuis om naar geluiden die mensen ook kunnen horen. Dit is erg geschikt voor vleermuissoorten die met het oog moeilijk te zien zijn, maar die je wel kunt herkennen op basis van het geluid dat ze maken. Wij gebruiken standaard de Petterson D240x.

Ook hebben we opnameapparatuur, zoals de Edirol R-05, bij ons om geluiden vanaf de batdetector op te kunnen nemen. Veel vleermuissoorten zitten qua ultrasone geluiden in hetzelfde geluidsspectrum. Dit maakt het lastig onderscheid te maken tussen bepaalde soorten. Door het geluid op te nemen, kunnen we dit op een later tijdstip analyseren. Hiervoor gebruiken we het speciale programma Batsound 4.

Telemetrie

Onderzoek met onze oren en ogen is niet altijd voldoende. Soms gebruiken we ook telemetrie. Dit is een methode waarbij we één of een aantal vleermuizen volgen. De vleermuis krijgt dan een zendertje dat op afstand hoorbaar is met een antenne. Zo onderzoeken we waar zijn vaste rust- en verblijfplaats is, wat het foerageergebied is en welke vliegroutes hij heeft.

Een keertje mee?

Wil je een keer mee tijdens vleermuisonderzoek? We vinden het leuk om geïnteresseerden meer te laten zien van vleermuizen en onze onderzoeksmethoden. Onze deskundigen nemen je dan ook graag een keertje mee! Stuur ons een mailtje of bel ons op 078-7518412 voor meer informatie.

Wat doet Ecoresult nog meer?

Ecoresult houdt zich niet alleen bezig met vleermuisonderzoek, maar voert onder andere ook muizenonderzoek, vogelonderzoek en visonderzoek uit. Interesse in een project met ons? Kijk wat we voor je kunnen doen of neem contact met ons op.